Het prille begin

Bosch en Duin

Circa 1900 lag ten noorden van de Amersfoortseweg, tussen de Panweg en de Dolderseweg, een prachtig natuurgebied bestaande uit bos en heide met stuifzand. Een ideaal oord om te wonen. Enkele ondernemende heren begrepen dit. Zij richtten in 1902 de NV ‘Maatschappij Bosch en Duin’ op en kochten het gebied. Wegen werden aangelegd en het terrein werd verkaveld. Nog in hetzelfde jaar verrees de eerste villa in het nieuwe buurtschap. In de jaren daarna werden er grote buitens, aardige cottages en ruime villa’s gebouwd. De huizen werden in de eerste decennia voornamelijk alleen zomers bewoond. In 1905 waren er 10 adressen in Bosch en Duin.

Huis ter Heide

De geschiedenis van Huis ter Heide gaat verder terug. Dit dorp is onlosmakelijk verbonden met de aanleg van de Amersfoortseweg, al in 1652/53.

Gedeputeerde Staten wilden een kaarsrechte verbindingsweg tussen Utrecht en Amersfoort. Ze bedachten het slimme plan kavels uit te geven tegen de plicht de weg aan te leggen en te onderhouden. Veel eigenaren bouwden een woning op hun kavel; een eigenaar met handelsgeest bouwde een kroeg: Huis Terheyden, de naamgever van het dorp en lange tijd een bloeiend hotel. Het markante Witte Kerkje stamt ook uit deze tijd. Erg hard ging de ontwikkeling in de eeuwen daarna niet: in 1905 waren er 50 adressen aan de Amersfoortseweg.

Na de aanleg van de spoorlijn Utrecht-Amersfoort-Zwolle in 1863 en de lokaalspoorlijn Bilthoven–Zeist in 1901 kwam de ontwikkeling van beide dorpen pas goed op gang. Station Huis ter Heide aan de Amersfoortseweg en station Bosch en Duin aan de Baarnseweg/Spoorlaan hebben hier flink aan bijgedragen.

Den Dolder

Hetzelfde gold voor Den Dolder, oorspronkelijk "woest gebied" met vooral heide en stuifzandheuveltjes, waar verspreid wonende herders hun schapen lieten grazen. In 1895 kwam hier de treinhalte “stopplaats Dolderscheweg” en rond die stopplaats stonden een paar huisjes.

In 1902 vestigde Pleines zijn zeepfabriek De Duif langs de spoorlijn, op het terrein van het huidige Remia. Een paar jaar later stichtte het Willem Arntsz Huis uit Utrecht een buitenkolonie met zorg voor psychiatrische patiënten. Een enorme boost voor de economie en zo ontstond in enkele jaren tijd uit een groepje huizen een heus dorp met in 1905 al 66 adressen.